Монгол Маркетерийн Тэмдэглэл #1 

Маркетингийн Ёс Зүй 

Маркетингийн ёс зүй гэдэг бол маркетингийн үйл ажиллагаа, дүрэм журмын ард мораль зарчмуудыг зохицуулж байгаа ёс зүйн нэг салбар юм. 

Маркетингийн шинжлэх ухаан нь залуу шинжлэх ухаануудын нэг бөгөөд, өдгөө 100 ч хүрэхгүй настай билээ. Гэсэн хэдий ч, өнөөдөр улс орны эдийн засгийн өсөлт, хөгжилд маркетингийн эзлэх байр суурь нэмэгдсээр байна. 

Доор мөрүүдэд, би маркетингийн ёс зүй сэдвээр бичсэн ажлынхаа дүгнэлтийг орчуулж бичлээ. Энэхүү сэдвийн ажил нь 25 сонин, сэтгүүлийн артикл, журналь, номоос бүрдсэн болно. 

Бидний хүрээлэн буй орчны бүхий л салбар хэсэг хоорондоо маш их уялдаатай ажилладгийг мэдээгүй явжээ. Нэг хүний үйлдэл эерэг эсвэл сөрөг байдлаар бүхэл бүтэн нийгэмд нөлөөлөх боломжтой болсон байна. Хэдэн мянган жилийн туршид, бидний өвөг дээдэс өөрсдийн амьдрах стандартаа аль болох тохилог, таатай, тайван байлгахын төлөө маш их хичэээл зүтгэл гаргасаар ирсэн. Бүр эхнээсээ л, этик буюэ ёс зүй нь нийгэм соёлын бүхий л хэсэгт хөгжиж иржээ, үүнд урлаг, шинжлэх ухаан, нийгмийн судлал зэрэг орно. маркетингийн ёс зүй гэдэг бол маш өргөн хүрээний ойлголт. зөвхөн зар сурталчилгаа, борлуулалтын ёс зүй, үйлчилгээний ажилтны соёлгүй харилцаагаар маркетингийн ёс зүйг төсөөлж боломгүй юм. Бидний мэдэх Маркетингийн 4 Хольц (Marketing Mix - Product, Promotion, Price, Place)нь ёс зүйн асуудлуудад амархан өртдөг. Ялангуяа, 1980-аад оноос хойш, олон нийт бизнесүүдийн ёс зүйн асуудлуудад өөрсдийн дуу хойлоогоо илэрхийлж эхлэжээ. Засгийн газар олон нийтийн хүсэл, хэрэгцээг хүндлэхээр анхаарлаа хандуулж эхлэсэн юм. Маркетеруудын үйлдлээс хэрэглэгчид, үйлчлүүлэгчдийн хамгаалах янз бүрийн хууль дүрэм оршиж, байгууллагууд ажиллаж байна. Жишээлбэл, АНУ-д Robinson-Patman Act of 1936, Sherman Anti-Trust Act, Federal Trade Commission, Lanham Act, American Advertising Federation, Institute of Advertising Ethics. 

"Бүтээгдэхүүн"-ий хольц нь бүтээгдэхүүн хэрхэн, хаана, яаж үйлдвэрлэгдсэнээрээ эсвэл бүтээгдэхүүнд юу байгаагаар ёс зүйтэй холбогддог. Жишээлбэл, хэрэглэгчид өөрсдийн дуртай брендийг хөгжилгүй орнуудад хүүхдүүдээр хийгдсэн үү, маш бага цалингаар хийгдсэн үү, амьтдыг туршисан уу, байгаль орчинд хөнөөлтэй үйлдвэрлэлд хийгдсэн үү гээд санаа тавьдаг. "Идэвхжүүлэлт"-ийн хольц нь зар сурталчилгааны бүрэлдэхүүндээ ёс зүйн асуудалтай холбогддог. Жишээлбэл, далд ухамсарт нөлөөлөх сурталчилгаа (subliminal advertising), хуурамч зар сурталчилгаа (deceptive advertising), секс зар сурталчилгаа, хүүхдэд чиглэсэн зар сурталчилгаа орно. "Үнэ"-ийн хольц нь үнийн ялгаварлал, худал үнэ тавих, үнэ тогтоох, дээрмийн үнэ (predatory pricing)ёс зүйн асуудлуудыг хөнддөг. "Байршил"-ийн хольц нь зориуд хүүхдийн анхаарлыг татахын тулд өнгөлөг зураг, газар ашиглах, модель, загвар өмсөгчид, алдартнуудыг ашиглах зэргээр ёс зүйн асуудлыг хөнддөг. (Үүний нэг томоохон жишээ бол, гар утасны компани өөрийн үйлдвэрлэсэн шинэ гар утсыг алдартай болон загвар өмсөгчдөд өгч, олон нийтийн газраар явуулан далд байдлаар сурталчилгаа хийлгэх.)

Би хувьдаа, маркетингийн ёс зүйг корпорацийн ёс зүй, бизнесийн ёс зүйн хэсэг гэж үздэг байв. Гэсэн хэдий ч, маркетингийн ёс зүйг бид энэ хоёр бүлэг дор нууж таарахгүй. Энэ бол бидний амьдралд өдөр тутам нөлөөлөх, бие даасан хариуцлагатай сектор юм. Би хувь даа, маркетингийн мэргэжилтэн болохыг хүсч буй хэн ч маркетингийн ёс зүй,үүнтэй холбоотой хууль дүрмүүдийг эхлэж судлах ёстой гэж үздэг. ёс зүйтэй байна гэдэг бол компаниа, брэндийн нэр хүндэд нөлөөлөх биш, түүнчлэн тухайн мэргэжилтний насан туршийн кареерт нөлөөлөх боломжтой. Маркетингийн мэргэжилтнүүд, ёс зүй моралийг ажил даа тогтмол баримтлах ёстой. Зөвхөн компаниас ёс зүй мораль заахыг сургахыг хүлээж таарахгүй. Түүнчлэн ёс зүйгүй үйлдлийн эсрэг дарга, хамтран ажиллагчид, компанийхаа эсрэг босч зогсох ёстой. Маркетингийн салбарт, хэрэглэгч бол бүхний төв юм. Бид зөв хольцыг өгч чаддаг байх нь бидний үүрэг хариуцлага юм. "Зөв бүтээгдэхүүнийг, зөв цагт нь, зөв газар, зөв үнээр хүргэх". 

Ёс зүйгүй санхүүгийн сонирхлыг нэг удаа эсвэл, тун богино хугацаанд хангаж чадах ч, үүрд устгагдах боломжтой. Кареерийн замнал даа орохын өмнө, Маркетерууд ёс зүйн үнэт зүйлсийг мэддэг байх ёстой юм.

Жишээлбэл, Америкийн Маркетингийн Холбооны ёс зүйн үнэт зүйлс дараах байдалтай байна: 

1) Шударга байдал - Honesty 

2) Хариуцлагатай байдал - Responsibility 

3) Эрх тэгш байдал - Fairness

4) Хүндлэл - Respect

5) Ил тод байдал - Transparency

6) Иргэний эрх үүргээ мэдрэх - Citizenship 

Хөгжсөн, хөгжиж буй, хөгжил буурай орнуудын маркетингийн холбоонууд өөрсдийн ёс зүйн үнэт зүйлстэй байж, түүнийгээ хэрэгжүлүэх ёстой. Маркетингийн холбоодуудаас маркетеруудад ёс зүйн талаар сурталчилж, түүнийг түгээн дэлгэрүүлэхийг зорих ёстой. Ихэнх дээд боловсролын байгууллагууд, мэдлэг, мэдээлэл, ур чадвар олгодог болвч, бодит ертөнц дээр ёс зүйтэй мэргэжилтэн болгохоор бэлдэх ёстой. 

Ёс зүйгүй үйлдлүүд ихэнх дээ борлуулалтаа богино хугацаанд хурдан өсгөх, олон хүний анхаарлыг татах, ашгаа нэмэх, нэр хүндтэй болох гэсэн хүсэл эрмэлзлээр өдөөгддөг. Эдгээр нь ихэнх нь материаллаг хэрэгцээ байгаа нь харамсалтай. 

Бид дараагийн үедээ сайн сайхан дэлхийг бий болгох үүрэгтэй байж, өөрсдөөсөө эхлэж өөрчлөлт хийх ёстой болжээ. Бид өөрсдийн үйлдэлд хариуцлагатай хандаж, үйлдлээсээ үүсэх үр дагавруудыг ойлгож, шинжилж, ёс зүйн болон хуулийн хүчин зүйлсийг ойлгож, урам зориг, хүсэл эрмэлзэлтэйгээр бусад даа зөв зүйл хийхийг заах ёстой юм. Хувиайн зохион байгуулалт гэдэг бол ёс зүйтэй орчныг бүрдүүлэхэд хамгийн чухал хүчин зүйл. Морал, ёс зүйг олон нийтээр хүлээн зөвшөөрдөг учраас, хүлээн зөвшөөрөх, эсвэл зөвшөөрөхгүй гэсэн шийдвэрээ хамт олонтой хэлэлцэх ёстой. 

Ёс зүйтэй маркетингийн мэргэжилтэн байхын тулд, үнэнээ хэлж, эрх тэгш өрсөлдөж, ил тод байж, өөрийгөө удирдан залж чаддаг байх ёстой. түүнчлэн бид, үйлчлүүлэгчид, хамт олон, өрсөлдөгчид, нийгэм, хүрээлэн буй орчноо хүндлэх хэрэгтэй. бид үргэлж өөрсдийгөө "дэлхийн" иргэн гэдгээ мэддэг байх нь чухал юм. 

 Эх сурвалжууд: 

1.     http://www.forbes.com/sites/adamtanner/2013/08/26/marketer-advising-coke-microsoft-questions-ethics-of-widespread-web-tracking/#dcf97cd59d1e

2.     https://hbr.org/2015/01/ethical-consumerism-isnt-dead-it-just-needs-better-marketing

3.     http://www.monster.com/career-advice/article/ethics-in-marketing

4.     https://www.cleverism.com/social-responsibility-ethics-marketing/

5.     https://www.marketingsociety.com/the-library/every-breath-you-take-adding-ethics-marketing-mix

6.     http://www.apa.org/monitor/sep00/advertising.aspx

7.     http://www.fastcompany.com/3008070/does-technology-change-ethics-marketing-children

8.     http://www.skyword.com/contentstandard/art-of-storytelling/marketing-ethics-is-your-brand-crossing-any-lines/

9.     http://sloanreview.mit.edu/article/marketing-strategies-for-the-ethics-era/

10.  http://www.morallymarketed.com/case-studies/sex-sells-lingerie-marketing/

11.  http://www.wsj.com/articles/SB121018735490274425

12.  http://link.springer.com/article/10.1007/BF00382961#page-1

13.  http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-HBGX200806012.htm

14.  http://www.ethicsbasedmarketing.net/3.html

15.  http://www.ethicsbasedmarketing.net/7.html

16.  http://www.marketingweek.com/2012/12/13/2012-the-year-in-marketing-ethics/

17.  http://www.theguardian.com/media-network/2015/mar/26/brand-business-ethical-lush

18.  http://www.ethicsbasedmarketing.net/5.html

19.  http://www.tamingthebeast.net/articles/EmailMarketingEthicsSpamReporting.htm

20.  http://www.priceintelligently.com/blog/bid/164830/5-Must-Know-Pricing-Strategy-Ethics-Issues

21.  http://yourbusiness.azcentral.com/ethics-product-price-placement-promotion-marketing-28890.html

22.  https://econsultancy.com/blog/64068-what-is-price-discrimination-and-is-it-ethical/

23.  http://www.cnn.com/2008/BUSINESS/07/08/jwt.answer/

24.  http://www.aef.com/on_campus/classroom/speaker_pres/data/6000

25.  http://smallbusiness.chron.com/ethics-deceptive-advertising-58233.html